Nikos Valsamakis

«Δεν πρέπει να μας παρασύρει το ωραίο σχέδιο, οι ωραίες προοπτικές, τα διάσημα ονόματα και οι εντυπωσιακές εικόνες. Το αρχιτεκτονικό έργο πρέπει να έχει αρμονία και ταυτόχρονα να ικανοποιεί τις απαιτήσεις του χρήστη του»

“Ένα κτίριο πρέπει να εξυπηρετεί μια λειτουργία. Αυτό είναι που δίνει στο κτίριο τη μορφή του. Διαφορετικά, όποιοι και αν είναι οι στόχοι του, αν δεν είναι λειτουργικό, τότε το κτίριο δεν έχει νόημα. Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι πρέπει να χτιστεί σωστά, ακόμα και στο ύψος του. Οι λεπτομέρειες, ο τόπος, ο χρόνος και οι πολιτιστικές συνθήκες είναι οι παράμετροι που δίνουν καλή αρχιτεκτονική.»

Ο Νίκος Βαλσαμάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924 και σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, από το οποίο αποφοίτησε το 1953. Εκτοτε διατηρεί γραφείο αρχιτεκτονικών μελετών, στο οποίο εργάζεται ως σήμερα με ολιγομελή ομάδα συνεργατών. Δεν δίδαξε ποτέ σε αρχιτεκτονική σχολή αλλά το μάθημά του έχει γίνει διαχρονικά και έντονα αισθητό στην ελληνική αρχιτεκτονική με πολλαπλούς τρόπους και σε όλες τις κλίμακες, από την κλασική λιτότητα των όγκων ως την καθαρότητα στις οικοδομικές λεπτομέρειες που χρησιμοποιεί. Αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1991 και το 2001 της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, ενώ η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών τού απένειμε το Αριστείο των Καλών Τεχνών για το σύνολο του έργου του το 1999.

Εχει αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα στην 5η Διεθνή Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, το 1994, και στην 5η Διεθνή Τριενάλε του Βελιγραδίου, το 1997. Το έργο του γενικότερα έχει αντιπροσωπεύσει την ελληνική αρχιτεκτονική σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ μεγάλο μέρος του έχει δημοσιευθεί στον ελληνικό και στον διεθνή αρχιτεκτονικό Τύπο.

Το 1992 το έργο του «Δαίδαλος», ένα τουριστικό χωριό για το Robinson Club στην Κω, επελέγη ανάμεσα σε άλλα διεθνή έργα ως υποψήφιο για το βραβείο Mies Van Der Rohe Pavilion Award for European Architecture, μια διάκριση που δόθηκε για πρώτη φορά σε έλληνα αρχιτέκτονα. Η κατοικία του στη Φιλοθέη εξάλλου περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Εκατό κατοικίες εκατό ευρωπαίων αρχιτεκτόνων του 20ού αιώνα», που έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Taschen – μία ανθολογία κορυφαίων αρχιτεκτόνων με σπίτια που σχεδίασαν για τον εαυτό τους (Le Corbusier, Alvar Aalto, Walter Cropius, Erich Mendelson, Otto Wagner)

Μια πολύ σημαντική πτυχή της δουλειάς του είναι σίγουρα οι κατοικίες, στις οποίες εφάρμοσε τις βασικές του απόψεις για το πώς πρέπει να είναι ένα σπίτι στο οποίο ζει κανείς: απλό, αφηρημένο, με «δυνατά» ανοίγματα που δίνουν την αίσθηση ότι αγγίζεις τον ουρανό, τη θάλασσα, το χώμα. Πέρα από όλα τ’ άλλα, από τη δεκαετία του ’50 ξεκίνησε να αναζητά τρόπους για να ανανεώσει την εικόνα της αστικής πολυκατοικίας. Μαζί με τον Άρη Κωνσταντινίδη ήταν από αυτούς που καθόρισαν το αστικό τοπίο. Ποτέ βίαια, ποτέ βιαστικά. Πάντα φροντίζοντας να αναδεικνύεται το παρελθόν, προβάλλοντας το παρόν, συνδυάζοντας την παράδοση με την ανανέωση, δίνοντας στα κτίρια χαρακτήρα χωρίς να υποτιμούμε τα συναισθήματα που αυτά προκαλούν.

Οι άνθρωποι που τον ενέπνευσαν είναι οι Mies van der Rohe, Luis Barragán, Le Corbusier, Giuseppe Terragni, Richard Neutra και Richard Mayer. Με κάποιους από τους παραπάνω, σπουδαίους αρχιτέκτονες και οραματιστές, συνυπήρξε στην επετειακή έκδοση που κυκλοφόρησε πριν λίγα χρόνια με τίτλο «100 Σπίτια για 100 Αρχιτέκτονες» (Εκδ. Taschen). Η μεγαλύτερη πρόκληση στο σχεδιασμό ενός σπιτιού είναι το πώς διαπραγματεύεται κανείς τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της αισθητικής και των προσωπικών επιθυμιών των ενοίκων. Ως εκ τούτου, η δημοσίευση δεν μελετά πώς το όραμα και το στυλ του αρχιτέκτονα συνυπάρχουν σε ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο με τις επιθυμίες του εκάστοτε ιδιοκτήτη, αλλά εξετάζει στο πώς είναι τα σπίτια που δημιούργησαν οι αρχιτέκτονες για τον εαυτό τους.

Παρακάτω ακολουθεί μια καταγραφή με σημαντικά έργα του Νίκου Βαλσαμάκη

5 Semitelou Apartment Building, Study 1951 – Construction 1953
Apartment building Vas. Sofias 86, Design 1959 – Construction 1956
272 Kifisias Apartment Building, Design 1957 – Construction 1958
Residence in Anavyssos (1), Study 1961
Residence in Anavyssos (2), Study 1961 – Construction 1963
Residence in Filothei, Study 1961 – Construction 1963
“Amalia” Hotel in Delphi, Design 1963 – Construction 1965
“Apollon Palace” Hotel in Kavouri, Design 1969 – Construction 1971
“Amalia” Hotel in Olympia, Design 1977 – Construction 1979
“Amalia” Hotel in Nafplion, Design 1980 – Construction 1983
Tourist Village “Daidalos”, Robinson Club , Kos, Design 1988 – Construction 1991
“Amalia” Hotel in Kalambaka, Design 1989 – Construction 1991
Emporiki Bank IT Center, Cholargos, Design 1990 – Construction 1997
Residence in Pikermi, Study 1994 – Construction 1997
Residence in Vouliagmeni, Study 1994 – Construction 1999
Alpha Bank Branch, 14 Paneseptimi Street, Study 1997
Alpha Bank Administration Building, Stage 40, Design 1981 – Construction 1990
Latsio Primary School, Athens College, Kantza, Study 1986 – Construction 1998
Tourist Village “Daidalos”, Robinson Club, Kos, Design 1988 – Construction 1991
“Amalia” Hotel in Kalambaka, Design 1989 – Construction 1991
“Lyttos” Hotel, Robinson Club in Crete, Design 1997 – Construction 1998
Redevelopment of Koryzi Square, Filothei, Study 1997 – Construction 1998
Evgenidei Foundation Planetarium, Glyfada, Study 2000.